23/05/2023

Energiearmoede is ook onder studenten een veelvoorkomend probleem, maar voor financiële steun van de overheid komen studenten niet in aanmerking. Robert van der Linden van JongRES signaleerde dat en bedacht een oplossing die hij samen met de gemeente Tilburg realiseerde. We vroegen hem naar zijn passie, zijn plan en de uitvoering.

Wie ben je en wat is je achtergrond?

Mijn naam is Robert van der Linden. Ik ben vertegenwoordiger bij JongRES, een organisatie die jongerenparticipatie wil bewerkstelligen in de regionale energiestrategieën. Dat doe ik vrijwillig een aantal uren in de week. Daarnaast ben ik adviseur Energie en Duurzaamheid bij Berenschot Klimaattalent, een organisatieadviesbureau. Hiervoor werk ik veel op ministeries, provincies, gemeenten, eigenlijk allemaal verschillende soorten overheden, om aan duurzaamheidsdoelstellingen te werken, onderzoek te doen en beleid te implementeren. Dat heeft een hele grote passie bij mij.

Hoewel ik door het hele land werk, schort het eigenlijk aan het verbeteren van mijn eigen leefomgeving in Tilburg. Een stad die ik heel erg waardeer sinds ik daar ben gaan wonen en ik vind eigenlijk dat, als je ergens woont en het naar je zin hebt, dat je dan ook een plek wat moet teruggeven. Zodoende heb ik mezelf twee jaar geleden bij JongRES aangesloten om wat reuring te creëren in de energiestrategie en de energietransitie in het Hart van Brabant.

En bij Berenschot ben je klimaattalent. Wat houdt dat in?

Dat is een trainingsprogramma en klimaattalent betekent dat je talent hebt, met de potentie om jezelf te ontwikkelen tot een goede professional. Wij hebben eigenlijk een soort startup binnen het adviesbureau neergezet waarin jonge professionals drie jaar lang training krijgen in de energietransitie. En ik ben deel van de eerste lichting klimaattalenten die zijn aangenomen.

We worden gedetacheerd op allerlei verschillende plekken en zodoende opgeleid tot competent adviseur in die energietransitie. Dus van klimaattalent naar klimaatprofessional.

Hoe gaat het met JongRES? Want alles wordt vrijwillig gedaan, maar kun je dan wel genoeg mensen vinden?

Kort antwoord: nee, genoeg mensen vinden is lastig. Ik ben in december 2021 bij JongRES Hart van Brabant gekomen. Ik heb me toen aangemeld als vertegenwoordiger, maar er was geen team.

Dus ik ben vol goede moed aan de slag gegaan om een team op te bouwen, maar tot op heden ben ik eigenlijk de enige die binnen JongRES Hart van Brabant de boel runt. Ik sta wel veel in contact met jongeren en heb ook een achterban om te kijken hoe ik jongeren kan vertegenwoordigen.

En is de organisatie wel bezig om dat te stimuleren, of om bijvoorbeeld mensen tegen vergoeding te laten werken?

Ik zou heel graag mensen vergoedingen kunnen bieden, maar we hebben het budget niet om dat te doen. JongRES is een stichting en centraal zijn we wel steeds meer mensen aan het aantrekken. Dus er komt een landelijke projectleider die parttime betaald wordt, maar binnen de regio’s is dat nog te voorbarig.

In het begin ben ik heel veel bezig geweest met: hoe trek ik die jongeren aan? Ik kwam eigenlijk tot de conclusie dat het heel lastig is om mensen aan te trekken voor iets wat stilstaat. Zichtbaarheid is daarvoor heel belangrijk want van daaruit kun je mensen motiveren en activeren en daarom ben ik begonnen met deze actie: REScue.

Je noemde al dat REScue studentenhuizen wil verduurzamen. Wat houdt dat precies in?

We hebben in samenwerking met de gemeente Tilburg en Energiebox een project opgezet. Het initiatief is eigenlijk vanuit mij, bij JongRES gekomen, om studenten te helpen met het verduurzamen van hun studentenhuis. Een jaar geleden brak de oorlog in Oekraïne uit. Gasprijzen stegen enorm en ik zag dat er heel veel aandacht was voor energiearmoede bij mensen, gezinnen, bewoners, mensen in achterstandswijken en dat er vanuit het rijk heel veel geld werd vrijgemaakt voor gemeenten om de mensen te helpen die kampen met energiearmoede.

Via JongRES horen we vaak van studenten dat zij ook met de energierekening in hun maag zitten, maar zij krijgen geen compensatie.

Dus voor de energietoeslag komen de meeste studenten niet in aanmerking, maar ze hebben wel te maken met een enorme energierekening. Studenten wonen vaak in oude, brakke panden, hebben veel last van tocht en hebben geen invloed op de verduurzaming van hun woning. Ze kunnen niet even spouwisolatie aanbrengen. Want enerzijds moet de huisbaas eraan meewerken en anderzijds moet je het betalen van geld dat je niet hebt. We zagen dat eindafrekeningen enorm hoog werden tot wel 700 euro per persoon. Dan kun je bijlenen, maar dan verplaats je het energiearmoedeprobleem want uiteindelijk zit je met een hogere studieschuld.

Binnen de energiearmoedeproblematiek zag ik dus een doelgroep die onderbelicht werd. De gemeente Tilburg heeft vanuit het Rijk budget gekregen om mensen die kampen met energiearmoede te helpen met kleine energiebesparende maatregelen. Ik heb de gemeente gevraagd om mee te denken hoe we dat geld ook mede kunnen inzetten voor studenten.

Zodoende hebben we met de gemeente Tilburg en Energiebox als uitvoeringspartner een methodiek bedacht waarbij JongRES in contact staat met studentenorganisaties. Studentenhuizen kunnen zich aanmelden bij JongRES voor het bezoek van een energiecoach. Energiebox stuurt dan een energiecoach langs die tijdens dat bezoek een workshop ‘energiebesparing’ geeft, een rondje door het huis maakt om energielekken op te sporen en uitlegt hoe ze de energiebesparende maatregelen uit de box, zoals tochtstrips en radiatorfolie, kunnen aanbrengen. Er wordt een rapport gemaakt met adviezen voor gedragsaanpassingen en maatregelen die een huisbaas kan doen. Bij een tweede bezoek wordt dat rapport besproken en de kleine energiebesparende materialen worden aangevuld als dat nodig is.

Het project heeft een pakkende naam: REScue, je hebt al een aantal studentenhuizen geholpen, maar er is vrij weinig informatie over te vinden.

Klopt! Er wordt hard aan de zichtbaarheid gewerkt. We hebben nu op basis van mond-tot-mond reclame, via studentenorganisaties en door het rondsturen van een aanmeldlijst al 45 huizen geholpen. We zijn nu bezig met het ontwikkelen van een mediakit. Daarin zitten posters, flyers, een social media post die mensen kunnen delen op Instagram of Facebook en we hebben een filmpje gemaakt. Er moet nog een landingspagina komen waar alle informatie en een aanmeldformulier komt te staan. Die mediakit stellen we beschikbaar voor organisaties die een grote achterban hebben zodat we REScue013 goed kunnen neerzetten en uiteindelijk ook naar andere steden kunnen uitbreiden.

Is de voornaamste reden het helpen van de studenten of de verduurzaming?

De urgentie komt vanuit het feit dat studenten hun energierekening niet kunnen betalen. Energiearmoede heeft drie oorzaken: een lage energetische waarde van het huis, een laag inkomen en een hoge energierekening. Aan elk van die drie knoppen kun je draaien om een studentenhuis te helpen. Wij kiezen bewust om in de energetische waarde van het huis te investeren omdat je dan ook aan de duurzaamheid werkt en ook een jongere doelgroep kunt activeren om hiermee aan de slag te gaan. Daarom leggen de energiecoaches uit hoe de energiebesparende maatregelen werken en laten het door de studenten zelf doen zodat ze er ook van leren. Dus het dient twee doelen: enerzijds het verlagen van de energierekening en anderzijds studenten het gevoel geven dat ze competent zijn om te werken aan verduurzaming van hun eigen leefomgeving.

Hebben jullie hulp van organisaties?

De gemeente Tilburg financiert de bezoeken van de studentenhuizen. Wij coördineren en Energiebox voert uit. Van de Provincie Noord-Brabant hebben we een budget dat we gebruiken voor de communicatie. Tilburg is een studentenstad en de gemeente wil er zijn voor de studenten. Daarom draagt zij ook nog bij aan de communicatiecampagne. De bedoeling is dat we het gaan uitbreiden naar andere steden.

Wat is je uiteindelijke doelstelling?

Landelijk de situatie rondom de hoge energierekeningen voor studenten agenderen. Telkens als we dit in een studentenstad herhalen, wordt er gekeken naar de studenten in deze energiecrisis. Mijn doel is uiteraard individuele huizen helpen, maar uiteindelijk wil ik naar een situatie dat wij niet meer nodig zijn en gemeenten er zelf naar kijken en mee aan de slag gaan.

Wat is er nodig om te zorgen dat jullie die stap kunnen zetten?

Dat is denk ik die landelijke dekking. Daarmee laten we zien dat het overal aanwezig is. In Utrecht is de gemeente er zelf al mee bezig en wij richten ons nu op Breda, Rotterdam, Delft en Den Haag. Zo willen we de urgentie creëren waarmee we naar Den Haag kunnen stappen. En verder is een netwerk belangrijk. Dus we hebben alle contacten bij de provincie, bij Brabant geeft Energie, gedeputeerden en dergelijke nodig om hier aandacht voor te krijgen en het uiteindelijk te agenderen.

Als laatste vragen we vaak: “Als we over een jaar vragen hoe het met RESque is, wat denk je dan dat je antwoord is?”

Dan denk ik dat we met heel veel studentenhuizen in meerdere steden aan de slag zijn. Verder hoop ik dat er dan een betaalde projectleider is die dit allemaal coördineert. En ik hoop dat we dan met Rob Jetten aan tafel hebben gezeten om hier een gesprek over te voeren.

De studentenorganisaties lopen echt warm voor dit project en zijn dit actief aan het verspreiden en promoten. Dat geeft heel veel energie. Het is een breed gedragen concept. De gemeente Tilburg, Energiebox, alle studentenorganisaties zijn er allemaal heel actief mee bezig en dat zorgt dat het balletje gaat rollen. Dat is wel heel mooi om te ervaren.