08/11/2023

De wereld is in transitie. Of het nu gaat om de energietransitie, de transitie van bezit naar gebruik, de digitale transitie of de transitie van de Omgevingswet, dat er veel verandert, daar is iedereen wel van doordrongen. Maar waar de één volop bedreigingen op zich af ziet komen, ziet een ander juist enorme kansen en mogelijkheden. Startups zijn bij uitstek ondernemers die transities omarmen en tot actie overgaan, met als belangrijkste instrument hun innovatieve ideeën.  

Bert-Jan Woertman, Beatrix Bos en Bart Brouwers en Marieke Brouwers van Innovation Origins, zijn de drijvende krachten achter de Gerard & Anton Awards. Zij zien een belangrijke overeenkomst tussen al deze innovatieve ondernemers. “Startups zien ondernemen niet als een doel op zich. Startups worden vooral gedreven door de wens om met hun oplossing een impactvolle bijdrage te leveren aan een betere wereld”.

Willen jullie je eerst even voorstellen. Wat is jullie achtergrond?

Bert-Jan: Na diverse HR functies binnen Philips heb ik als lid van het management team van 2005 – 2017 bijgedragen aan de ontwikkeling van High Tech Campus Eindhoven tot het Sillicon Valley van Nederland. Daarna heb ik onder meer directiefuncties bij de TU/e Campus, de Brainport Industries Campus en Mikrocentrum Nederland vervuld. Gedurende mijn carrière heb ik me altijd nauw verbonden gevoeld met de wereld van de tech startups en studententeams in Brainport Eindhoven. Ik ben een verbinder en creator en die kwaliteiten heb ik altijd aangewend om bij te dragen aan de Brainport Regio.

Beatrix: Ik heb sustainable energie gestudeerd en ben tijdens mijn studie onderdeel geweest van het Solar-team van de TU/e dat wereldkampioen is geworden door de Solar Challenge race te winnen. Na mijn studie ben ik even uit de regio geweest, maar op dit moment werk ik als projectmanager en impact creator voor startup Carbyon. Wij bouwen machines die CO2 uit de atmosfeer filteren en zo dragen we bij aan de verbetering van het klimaat. Ik ben door Bert-Jan gevraagd of ik hem wilde helpen bij de organisatie van de Awards. Ik heb daar volmondig ‘ja’ op gezegd omdat ik oud-winnaar als geen ander weet wat voor een impact deze verkiezing kan hebben. Dat gun ik anderen ook.”

Wat zijn de Gerard & Anton Awards?

Bert-Jan: De Gerard & Anton Awards is de jaarlijkse verkiezing van de tien meest kansrijke startups in de regio Brainport Eindhoven. Het idee is ontstaan toen ik tien jaar geleden een artikel las op de website van Forbes Magazine waarin de 10 beste startups van New York werden uitgelicht. Ik was op dat moment Director Marketing Communications van de High Tech Campus Eindhoven en zag elke dag hoeveel mooie startups wij alleen al op deze campus hadden gehuisvest. Alleen vond ik dat de verhalen van die startups te weinig werden verteld. Dat bracht me ertoe om deze verkiezing ook voor de Brainport Regio te gaan faciliteren.

Met een duidelijke link naar de oprichters van Philips?

Bert-Jan: Dat was in eerste instantie niet eens de insteek. Ik wilde de startups gewoon een podium geven. Na de eerste editie vroegen ze of er ook geen mogelijkheid was om met elkaar en anderen in contact te komen en zo werd de tweede editie een netwerkevent. Vervolgens werd het idee geopperd dat het ook leuk zou zijn om iets tastbaars te hebben als je tot de top-10 van winnaars behoorden. En zo zijn de awards er gekomen. Met een telefoontje naar en toestemming van de familie Philips was vervolgens de naamgeving een feit en konden we op een hele mooie manier de link leggen naar de oprichters van een van de bedrijven waar de Brainport haar oorsprong aan te danken heeft. 

Zo groeide de verkiezing uit naar een jaarlijks event en hebben we afgelopen augustus de 9^de editie en 90^ste winnaar mogen verwelkomen. Wat is het geheim achter het succes van deze specifieke verkiezing?

Beatrix: In 2020 waren we zelf winnaar van een Anton & Gerard Award en ik kan niet anders zeggen dan dat het winnen van deze award ons echt heeft geholpen. Natuurlijk hebben we geprofiteerd van de publiciteit die het winnen van een award met zich meebrengt, maar we hebben op deze wijze ook een netwerk op kunnen bouwen met de overige winnaars. Tot slot helpt het netwerk ons weer om te kunnen profiteren van het ecosysteem dat de backbone vormt van de Metropool Regio Brainport Eindhoven.

Bert-Jan: Ongeacht wat het product of dienst is en in welke sector een startup of scale-up (de periode nadat je de startup-fase ontgroeid bent) opereert, je ziet dat ze allemaal met dezelfde problemen te maken krijgen. Ze zoeken natuurlijk vaak investeerders, maar even zo vaak zijn ze op zoek naar partners om kennis mee te kunnen delen. Ervaren ondernemers die ze verder kunnen helpen in hun ontwikkeling. Maar ook basale zaken als het vinden van medewerkers, of het uitrollen van een plan om een innovatie naar de markt te brengen, vinden ze vaak lastig. Door met elkaar en anderen deze problemen te delen, worden ze vaak op weg geholpen en kunnen ze ook hun ondernemerschap verder vormgeven.

Waarom is het zo belangrijk dat juist startups onderdeel zijn van dit ecosysteem en er gebruik van maken?

Bert-Jan: Het innovatie-ecosysteem van de Metropool Regio Brainport Eindhoven is een kraamkamer van nieuwe technologieën en bedrijvigheid. Startups zijn daar een belangrijk onderdeel in. Door nieuwe innovaties te ontwikkelen, maar ook door steeds nieuwe toepassingen voor bestaande technologieën te ontwikkelen, dragen zij bij aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken zoals de energietransitie en de klimaatdoelstellingen.

Beatrix: Ze schudden daarmee de boel natuurlijk behoorlijk op en zetten ook traditionele bedrijven weer aan het denken. Dat is een vliegwiel dat op gang komt en dat zorgt ervoor dat bedrijven binnen het ecosysteem elkaar inspireren en versterken. De verbinding is daarbij van wezenlijk belang en daar helpt deze verkiezing zeker bij.

Maar wat maakt een startup en in een wat later stadium de scale-up dan zo wezenlijk anders?

Beatrix: Voor ons is ondernemen geen doel op zich, maar een middel om met onze innovaties bij te dragen aan een betere wereld. Als ik naar de honderd winnaars kijk die we tot nu toe hebben mogen benoemen, is ruim negentig procent gestart vanuit de drijfveer dat een maatschappelijk probleem moet worden opgelost.

Bert-Jan: Gezondheid, duurzaamheid, energie, digitalisering, mobiliteit, het zijn aandachtsgebieden waar onze startups zich met hun innovaties bijna allemaal op richten. Daarmee dragen ze bij aan de maatschappelijke uitdagingen die op al deze gebieden spelen.

Natuurlijk worden de winnaars verkozen door een onafhankelijke jury. Maar wat zijn jullie favorieten?

Bert-Jan: Een echte favoriet heb ik niet. Elke startup is immers uniek. Zo hebben we dit jaar een mooie start-up met een vrouwelijke CEO, dat zie je bijvoorbeeld nog niet zo vaak. Maar het leuke is dat we alle start-ups ook echt vaak bij naam en toenaam kennen. Wat ik nog wel altijd een goed voorbeeld vind van hoe het een startup kan vergaan, is Lightyear. Die met hun auto op zonne-energie tot grote hoogte zijn gestegen, vervolgens hard met beide voeten op de grond zijn gezet, maar ze zijn er nog steeds. Met het bedrijf én de innovatie. Dat vind ik wel heel mooi om te zien.

Beatrix: Voor mij geldt hetzelfde. Samen vormen alle winnaars en toekomstige winnaars een te mooie mix om te kunnen kiezen. Ik heb wel een lichte voorkeur voor alle startups die bijdragen aan het duurzamer maken van onze aarde, onder andere door het mede tot stand brengen van de energietransitie. Ook vind ik de winnaars van het gouden peertje altijd erg leuk. Dat zijn echt hele jonge teams die aan de slag gaan. Dat zijn altijd leuke bedrijfjes met bevlogen ondernemers. Het is echt zo goed om te zien dat startups hun bijdrage aan willen leveren aan de maatschappelijke vraagstukken die ons bezig houden, want de pioniers van vandaag, zijn de mensen die morgen de oplossing brengen.

Bert-Jan: Je ziet ook dat het maken van een impact, bijvoorbeeld met betrekking tot de energie-transitie vaak een belangrijk reden is voor de nieuwe generatie ondernemers om te starten. De missie om de wereld beter te maken, is echt een belangrijke drijfveer.

Maar dat maakt een startup nog niet per definitie succesvol. Wat is het geheim om niet alleen een goed idee te hebben, maar ook als onderneming te slagen?

Bert-Jan: Als daar een kant-en-klaar concept voor was, zou dat natuurlijk heel gemakkelijk zijn, maar dat is er dus niet. Het is ook geen magie want dan lijkt het alsof niemand het begrijpt. Het gaat om het mixen van de ingrediënten zodat jouw startup succesvol wordt. Belangrijk is de verbinding met het ecosysteem. Je kunt het niet allemaal alleen doen of overal mensen voor inhuren. Dus openstaan, niet alles voor jezelf houden, maar verbindingen zoeken. Je hebt elkaar nodig. We zijn een soort beweging die elkaar ondersteunt en inspireert.  

Beatrix: En een founder moet een sterke visie en missie hebben waar hij heel sterk in gelooft en die de verbinder is. Dat hoeft heus niet degene te zijn die het idee helemaal uitwerkt, maar wel degene die er echt in gelooft en doorzet.

Bert-Jan: Wat we ook zien is dat tech start-ups marketing onderschatten als onderdeel van een succesvolle bedrijfsstrategie. Zij redeneren dat als het perfect werkt, dat dan de hele wereld het wil hebben. Marketing helpt je niet eens zozeer om de oplossing aan de man te brengen, maar je moet je verhaal vertellen op een manier die anderen aanspreekt. Daar gaan mensen wat van vinden en daar leer je ook weer van.

Dus als we samenvatten wat een startup volgens ons succesvol maakt, dan zijn dat marketing, verbinding zoeken en een founder die het verhaal goed kan vertellen en die, ook als het even tegenzit, kan blijven motiveren en de beweging op gang kan houden.